Posttraumatische Stressstoornis (PTSS)

01 maart 2024

Wat is PTSS?

Posttraumatische Stressstoornis (PTSS) is een psychische aandoening die kan optreden na het meemaken van een schokkende, traumatische gebeurtenis. Deze gebeurtenis kan een directe confrontatie met de dood, ernstig letsel of seksueel geweld omvatten, of het getuige zijn van dergelijke gebeurtenissen. Mensen met PTSS ervaren langdurige symptomen van angst en stress, die het dagelijks functioneren kunnen beïnvloeden.

Lees ook kennisbank artikel: Complexe Posttraumatische Stressstoornis (CPTSS)

Oorzaken van PTSS

PTSS wordt veroorzaakt door het meemaken of getuige zijn van een traumatische gebeurtenis die een diepe emotionele impact heeft. Voorbeelden hiervan zijn oorlogsgeweld, seksueel misbruik, verkeersongevallen, natuurrampen of ernstig geweld.

Wat zijn de symptomen?

De symptomen van PTSS kunnen variëren van persoon tot persoon, maar kunnen onder meer bestaan uit herbelevingen van het trauma (zoals flashbacks of nachtmerries), vermijding van situaties of mensen die aan het trauma herinneren, prikkelbaarheid, angst en een voortdurend gevoel van spanning. Sommige mensen kunnen ook fysieke symptomen ervaren, zoals hoofdpijn, maagklachten of slaapproblemen.

Hoe werkt het brein van iemand met PTSS?

Bij mensen met PTSS is er sprake van verstoringen in het functioneren van bepaalde hersengebieden, met name die betrokken zijn bij emotieverwerking en stressrespons. Het brein van iemand met PTSS kan overgevoelig reageren op prikkels die aan het trauma herinneren, waardoor het stressniveau constant hoog blijft.

Hoe is PTSS te behandelen?

Gelukkig zijn er verschillende effectieve behandelingen beschikbaar voor PTSS. Dit omvat psychotherapieën zoals cognitieve gedragstherapie (CGT), exposuretherapie en eye movement desensitization and reprocessing (EMDR). Medicatie, zoals antidepressiva of angstremmers, kan ook worden voorgeschreven om symptomen te verlichten. Het is belangrijk om professionele hulp te zoeken bij een getrainde zorgverlener om de meest geschikte behandelingsoptie te bepalen. Bij 80% van de mensen die psychotherapie nemen, worden de klachten minder.

Is PTSS hetzelfde als PTSD?

Ja, PTSS ((Posttraumatische Stressstoornis, Nederlandstalig) en PTSD (Post-traumatic stress disorder, Engelstalig) verwijzen naar dezelfde aandoening. In sommige contexten wordt de term PTSS vaker gebruikt, terwijl in andere contexten de term PTSD gangbaarder is. Beide termen beschrijven dezelfde psychische aandoening die optreedt na het meemaken van een traumatische gebeurtenis.

Kan PTSS verdwijnen?

Hoewel PTSS een ernstige aandoening is (DSM-5 Trauma- en stressorgerelateerde stoornissen), kunnen veel mensen herstellen met de juiste behandeling en ondersteuning. De mate van herstel kan variëren van persoon tot persoon en is afhankelijk van verschillende factoren, waaronder de ernst van het trauma, de beschikbaarheid van ondersteunende relaties en de toegang tot effectieve behandelingen. Sommige mensen kunnen volledig herstellen van PTSS, terwijl anderen mogelijk blijvende symptomen ervaren. Het is belangrijk om te erkennen dat herstel een proces is dat tijd en inzet vereist, maar met de juiste hulp is verbetering mogelijk.

PTSS in de DSM-5

Posttraumatische Stressstoornis (PTSS) is geclassificeerd als een psychische aandoening in de Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, Fifth Edition (DSM-5). De DSM-5 is een diagnostisch handboek dat wordt gebruikt door clinici om psychische stoornissen te diagnosticeren en classificeren. PTSS wordt gekenmerkt door specifieke symptomen die optreden na blootstelling aan een traumatische gebeurtenis. De classificatie in de DSM-5 helpt bij het standaardiseren van de diagnose van PTSS en het bieden van passende behandelingen voor individuen die aan deze aandoening lijden.

A. De betrokkene is blootgesteld aan een traumatische ervaring waarbij beide van de volgende van toepassing zijn:

(1) betrokkene heeft ondervonden, is getuige geweest van of werd geconfronteerd met één of meer gebeurtenissen die een feitelijke of dreigende dood of een ernstige verwonding met zich meebracht, of die een bedreiging vormde voor de fysieke integriteit van betrokkene of van anderen

(2) tot de reacties van betrokkene behoorde intense angst, hulpeloosheid of afschuw.

NB: bij kinderen kan dit zich in plaats hiervan uiten in chaotisch of geagiteerd gedrag

B. De traumatische gebeurtenis wordt voortdurend herbeleefd op één (of meer) van de volgende manieren:

(1) recidiverende en zich opdringende onaangename herinneringen aan de gebeurtenis, met inbegrip van voorstellingen, gedachten of waarnemingen. NB: bij jonge kinderen kan dit zich uiten in de vorm van terugkerende spelletjes waarin de thema’s of aspecten van het trauma worden uitgedrukt

(2) recidiverend akelig dromen over de gebeurtenis. NB: bij kinderen kunnen
angstdromen zonder herkenbare inhoud voorkomen.

(3) handelen of voelen alsof de traumatische gebeurtenis opnieuw plaatsvindt (hiertoe behoren ook het gevoel van het opnieuw te beleven, illusies, hallucinaties en dissociatieve episodes met flashback, met inbegrip van die welke voorkomen bij het ontwaken of tijdens intoxicatie). NB: bij jonge kinderen kunnen trauma-specifieke heropvoeringen voorkomen.

(4) intens psychisch lijden bij blootstelling aan interne of externe stimuli die een aspect van de traumatische gebeurtenis symboliseren of erop lijken

(5) fysiologische reacties bij blootstelling aan interne of externe stimuli die een aspect van de traumatische gebeurtenis symboliseren of erop lijken

C. Aanhoudend vermijden van prikkels die bij het trauma hoorden of afstomping van de algemene reactiviteit (niet aanwezig voor het trauma) zoals blijkt uit drie (of meer) van de volgende:

(1) pogingen gedachten, gevoelens of gesprekken horend bij het trauma te vermijden

(2) pogingen activiteiten, plaatsen of mensen die herinneringen oproepen aan het trauma te vermijden.

(3) onvermogen zich een belangrijk aspect van het trauma te herinneren.

(4) duidelijk verminderde belangstelling voor of deelneming aan belangrijke activiteiten.

(5) gevoelens van onthechting of vervreemding van anderen.

(6) beperkt spectrum van gevoelens (bijvoorbeeld niet in staat gevoelens van liefde te hebben).

(7) gevoel een beperkte toekomst te hebben (bijvoorbeeld verwacht geen carrière te zullen maken, geen huwelijk, geen kinderen of geen normale levensverwachting).

D. Aanhoudende symptomen van verhoogde prikkelbaarheid (niet aanwezig voor het trauma) zoals blijkt uit twee (of meer) van de volgende:

(1) moeite met inslapen of doorslapen

(2) prikkelbaarheid of woede-uitbarstingen

(3) moeite met concentreren

(4) overmatige waakzaamheid

(5) overdreven schrikreacties

E. Duur van de stoornis (symptomen B, C en D) langer dan één maand

F. De stoornis veroorzaakt in significante mate lijden of beperkingen in sociaal of beroepsmatig functioneren of het functioneren op andere belangrijke terreinen

Trauma

Als niet voldaan wordt aan de criteria wil dat niet zeggen dat er geen (psychisch) leed is. Veel mensen houden aan een ingrijpende ervaring (trauma) klachten over, maar voldoen niet aan bovenstaande criteria. Dit wordt ook wel een partiële PTSS (“sub-treshold PTSD”) genoemd.

Lees verder over PTSS

Reactie plaatsen