Endocarditis

Wat is endocarditis?

Endocarditis is een onstekingsreactie van de hartkleppen. Het kan onderverdeeld worden in infectieuze en niet-infectieuze oorzaken, dat is afhankelijk van of er een micro-organisme in het proces is betrokken.

Bij infectieuze Endocarditis worden de hartkleppen niet doorbloed, waardoor witte bloedlichamen ze niet kunnen ontdoen van de infectie. Normaal gesproken voorkomt de bloedstroom dat zulke infecties zich in het hart kunnen nestelen. Als de klep echter beschadigd is, bijvoorbeeld dooreen acute reuma of na een operatie, wordt nestelen veel makkelijker. Onstekingen in de mond, bijvoorbeeld door gebrekkige mondhygëne, zijn een belangrijke oorzaak van Endocarditis, omdat bloed in dat geval nog wel eens in contact komt met de buitenwereld en de bacteriën in de mond van de patiënt. Bij onderzoek worden dan ook meestal streptokokkensoorten als verwekker gevonden. Indien de toegangsweg van de bacteriën in de huid gelegen is, zoals bij intraveneuze drugsgebruikers, worden vaak stafylokokken uit het bloed gekweekt.  Indien er  klepvervangende operaties hebben plaatsgevonden en er kunstkleppen zijn aangebracht, is de kans op Endocarditis vergroot. Ook dan worden vaak huidbacteriën aangetroffen.

Behandeling van endocarditis

De behandeling bestaat bij infectieuze endocarditis uit langdurige toediening van antibiotica via de bloedbaan. Indien sprake is van ernstige beschadiging van de hartklep, of abcesvorming rond de klep, of er is sprake van complicaties zoals embolisatie van geïnfecteerde trombi zal worden overgegaan tot een operatieve klepvervanging.

Een niet-infectieuze Endocarditis is zeldzaam. Een vorm hiervan wordt Libman-Sacks Endocarditis genoemd en komt met name voor bij patiënten met lupus erythematodes  (auto-immuun-bindweefselziekte) en het antifosfolipidensyndroom  (erfelijke antistollingsneigingen).

Niet-infectieuze endocarditis kan ook voorkomen bij kanker.

De behandeling van endocarditis als gevolg van Q-koorts moet 18 maanden duren. 

Studie van Didier Raoult

De resultaten zijn afkomstig van een grote retrospectieve studie van Didier Raoult, arts bij het Franse referentiecentrum voor Q-koorts aan de Université de la Méditerranée in Marseille. Hij volgde de Q-koortspatiënten met endocarditis die tussen 1983 en 2006 in het centrum werden behandeld. Daardoor werd het mogelijk om de optimale behandelduur en follow-up vast te stellen.

Endocarditis is het meest ernstige gevolg van Q-koorts en kan fataal zijn. Bij 60 tot 80 procent van de patiënten met chronische Q-koorts ontstaat endocarditis. Door vroegere diagnoses en de combinatiebehandeling met doxycycline en hydroxychloroquine zijn de sterftecijfers gedaald van 60 procent in de jaren zeventig tot 5 procent in de jaren negentig, maar nog onbekend was wat de optimale behandelduur was.

Voor het onderzoek werden ruim honderd patiënten minimaal drie jaar gevolgd. 18 maanden behandeling was voldoende om bijna alle hartkleppen van patiënten vrij van infectie te krijgen. Met uitzondering van één uitzonderlijk geval steriliseerde twee jaar behandeling alle kleppen. Daarnaast bleek dat bij een behandelduur van minder dan 18 maanden of endocarditis op een kunstklep, het risico op een relaps groter was. Relapsen werden gezien tussen 15 en 56 maanden na de diagnose.

De studie laat zien wat de optimale duur van behandeling van Q-koorts-endocarditis met doxycycline en hydroxychloroquine is, concluderen Raoult c.s. De behandelduur moet volgens hen alleen worden verlengd als er geen gunstige serologische respons is. Vanwege het risico op terugkeer van de ziekte, zou het serum van patiënten ten minste vijf jaar gecontroleerd moeten worden, maar Raoult c.s. controleren het serum van hun patiënten levenslang jaarlijks.

Thomas Marie schrijft in een commentaar op de studie dat de resultaten het beste bewijs tot nog toe vormen voor de behandeling en follow-up van Q-koorts-endocarditis. Hij benadrukt dat de door Raoult c.s. aangehouden levenslange follow-up afwijkt van officiële aanbevelingen, maar vindt dit zinnig omdat het gaat om een potentieel dodelijke ziekte waarvan de veroorzaker zeer lastig is uit te roeien.