Je kent het wel. Bij een meeting, op een verjaardag of in de kroeg. ‘Heb je het gehoord? Saskia zit thuis met een burn-out. Ze werkte ook zo hard. Dan gaat het een keer mis!’ Langdurige stress kan leiden tot burn-out, maar wordt niet alleen veroorzaakt door jouw werk. “Er zijn mensen met een burn-out die 24 uur per week werken” geeft Menno van der Meer aan. “Van hard werken krijg je geen burn-out. Wel van stress, doordat je werkomgeving niet strookt met jouw persoonskenmerken.”
Spiegel voor houden is lastig. Want daar wil je niet aan.
Als het bedrijf waar je werkt zo slecht zou zijn en iedereen hard werkt, dan zouden meer collega’s thuis moeten zitten. Een uitzondering daargelaten, lopen werkplekken niet massaal leeg door een slechte werksituatie. De constatering is wel, dat de werksituatie soms niet past met de inzet of werkhouding van een werknemer. Dus zal iemand met klachten een spiegel voorgehouden moeten krijgen.
“Jij zal je aan moeten passen, want meestal past de werkgever zich niet aan.” Dat ‘het probleem’ bij jou ligt is moeilijk toe te geven en daarom hebben we het daar niet over met anderen; het gaat niet om jou, maar om de situatie op het werk. Helaas zijn het je eigen persoonskenmerken, omgeving en privéomstandigheden die zorgen voor een burn-out.
Niet alleen je werk levert stress
Langdurige stress kan leiden tot burn-out, maar wordt niet alleen veroorzaakt door jouw werk. Uit TNO onderzoek blijkt dat burn-outklachten veroorzaakt worden door opeenstapeling van factoren. Privéomstandigheden – zoals je financiën of zorg voor familieleden - kunnen een rol spelen en ook je eigen houding ten opzichte van werk: hoe veerkrachtig ben je, hoe perfectionistisch en hoe zelfverzekerd ben je. Ook een toenemende druk vanuit de maatschappij werkt niet mee. Verregaande digitalisering en concurrentie zijn stevige oorzaken.
Persoonskenmerken
Als het bedrijf of instelling waar je werkt een werkwijze heeft die niet bij je past, kan dat stukje bij beetje stress opleveren. Ook als jouw leidinggevende(n) anders naar je werkzaamheden kijken en je daarover beoordelen.
Mensen met burn-out steeds jonger
“We zien steeds meer jonge mensen bij ons aankloppen. Twintigers en dertigers, met een startende carrière. Millennials (generatie Y) die opgegroeid zijn met het dogma dat alles kan en alles moet. Eindeloze kansen die voor het grijpen liggen en die je vooral ook moet grijpen. Anders leef je je leven niet. Dit zijn kenmerken van een generatie die zichzelf vergaloppeerd. Zagen we tot voor kort vooral mensen van middelbare leeftijd onderuitgaan, zijn tegenwoordig mensen met een burn-out steeds jonger.” duidt Menno.
Generatie Y staan erom bekend veel te willen leren, flexibel willen zijn en zelfontplooiing hoog in het vaandel hebben staan, blijkt ook uit onderzoek. Over het algemeen zijn is deze generatie ambitieus en zelfstandig en perfectionistisch. Ze zoeken naar waardering, uitdaging en erkenning.
Veel werkgevers hebben niet de mogelijkheid of structuur om deze groep een werkplek te beiden die aan al deze kenmerken voldoet. Zoals eerder gezien, komt langdurige stress dat leidt tot burn-out niet alleen voort uit de baan zelf, maar ook persoonskenmerken. Jongeren kampen die met burn-out verschijnselen zitten klem tussen hun werkethiek en de vaak ‘starre’ bedrijfsstructuur en cultuur. Op korte termijn zal de ‘millennial’ zelf aan de slag moeten om zich aan te passen. Bedrijfsculturen veranderen wel, maar dat heeft gewoonweg veel tijd nodig.
Hoe voorkom je burn-out?
Een burn-out voorkomen is niet gemakkelijk. Dat heeft te maken dat de omstandigheden heel persoonlijk zijn en dat het niet alleen maar werk gerelateerd is. Uiteraard zijn er wel kenmerken waarbij je bij jezelf te rade kunt gaan, of langdurige stress wel gezond is. Preventief handelen is daarin erg belangrijk, want een gemiddelde ‘uitvaller’ is meer dan driekwart jaar bezig om alles weer op de rit te krijgen. En daarbij: je bent de enige niet. Uit onderzoek van de Open Universiteit blijkt dat in Nederland zo’n 1,3 miljoen mensen kampen met burn-out verschijnselen. Voorkomen is beter dan genezen, dus de eerste stap is vrij simpel: aan jezelf toegeven dat het zo niet meer verder kan. Daarnaast begrijpen we allemaal dat gezond leven - bewegen, ontspannen, goed eten, noem maar op – een basis is.
