De mens maakt al duizenden jaren muziek. Een kunstuiting, waarbij klanken emoties opwekken en dat je diep in het geheugen opslaat. Denk maar eens terug aan het liedje dat je hoorde op een hele mooie vakantieplek, hét nummer van je huwelijk of je favoriete film. Door muziek te horen of te spelen krijg je spontaan kippenvel, ontstaat een diepe glimlach of schieten de tranen in je ogen.
Muziek beïnvloed je leven
Klanken zitten in een deel van je hersenen waar ook je vitale functies liggen, zoals hartslag en ademhaling: hersenstam. “Het is geen toeval dat klanken daar binnenkomen.” legt prof. Dr. Erik Scherder uit. “Geluiden hebben we als mens nodig om te kunnen overleven. Vanuit de evolutie om eten te vinden of gevaren te ontdekken. Muziek gaat daarbij een stuk verder dan veel andere gedragingen in ons brein. Er is niet één plekje aan te wijzen waar muziek wordt verwerkt. Het hele brein doet mee, dat is nou juist het unieke van muziek. Bij onze meeste andere gedragingen zijn veel minder gebieden tegelijk zo actief,” vertelt Scherder in Psychologie Magazine.
Onderzoek naar ‘muziek als medicijn’
Omdat muziek positieve energie kan geven, heeft chirurg prof. dr. Hans Jeekel van de Erasmus Universiteit onderzocht wat het effect is van muziek als je op een operatietafel ligt. Samen met zijn team van acht onderzoekers (waarvan twee inmiddels op dit onderwerp zijn gepromoveerd), hebben ze inmiddels acht jaar lang onderzoek gedaan en ruim 7.200 patiënten onderzocht.
Minder angst, pijn en stress
Wat bleek: als je muziek hoort tijdens een operatie, ervaar je minder pijn, heb je minder medicatie nodig en je herstel gaat sneller. Ook de afname van stress en angst worden positief beïnvloed. Briljant. “Angst en pijn na de operatie kunnen het herstel bemoeilijken. We zien dat meerdere dagen minimaal een half uur naar muziek luisteren die angst tot acht dagen na de hartoperatie kan verminderen” vertelt arts-onderzoeker Ellaha Kakar. “Niet alle muziek is geschikt. Muziek met het ritme van je hartslag blijkt het beste te werken.” geeft prof. Dr. Hans Jeekel mee in de uitzending Dokters van Morgen.
Wat doen we er vervolgens mee?
De eerste publicatie van het onderzoek van de Erasmus Universiteit was in oktober 2019. Nu verwacht je dat, met deze resultaten, alle registers in ziekenhuizen worden opengetrokken om muziek toe te laten op de operatiekamers en de IC’s. Niets is minder waar. Er gebeurt nauwelijks iets met de resultaten.
“Het is al 20 a 30 jaar bekend dat muziek helpt bij het herstelproces. Het is gek, er is al heel veel onderzoek naar gedaan, maar het is nog niet in de zorg gekomen. We zijn dagelijks bezig met hoogwaardig onderzoek, om muziek als medicijn in de standaard zorg te krijgen” zegt onderzoeker Ellaha Kakar in de podcast Pioniers van de Vooruitgang.
Waarom is muziek nog niet op de IC’s aanwezig?
Is dat de artsen, chirurgen, assistent, etc. te verwijten? Lastig te zeggen, maar de druk op de zorg – zoals eerder en vaker op dit platform beschreven – is enorm. Dus alle handelingen buiten de ‘reguliere’ procedures worden als belemmerend beschouwd. Heftige ingrepen zijn kostbaar en tijdrovend. Als muziek als medicijn wordt toegepast, moet een playlist voor de patiënt aangemaakt worden, de hoofdtelefoons moeten goed passen, ze moeten ontsmet worden, noem maar op. Veel extra werk voor een afdeling die op z’n tenen loopt.
Toch is het de moeite waard om een passende werkwijze voor muziek tijdens de behandeling te bedenken, als je nagaat dat mensen éérder uit het ziekenhuis kunnen, doordat ze éérder herstellen. Daarnaast is het menselijker, want ook stress, pijn en angst verminderen waardoor het aantal patiënten die terugkeren met een andere kwaal minder wordt.
Wat niet is, kan nog komen!
De gezondheidszorg zit helaas (nog) niet zo in elkaar om dergelijke stappen te maken. Al is een therapie als muziek bewezen; het maakt geen deel uit van de opleiding en het zorg-systeem, hoe mooi de uitkomsten van een onderzoek ook zijn. Maar wat niet is, kan zeker nog komen: de stichting ‘Erasmus Foundation’ die zich inzet voor begrip en toelating in de zorg, is dagelijks hun standpunt aan het verkondigen. Iets voor NextGen of eerder al?
