Sport is niet alleen goed voor je lichaam, maar ook voor je geest. Bij zorg- en re-integratieorganisatie VibeActive zie ik dagelijks hoe beweging levens kan veranderen, zowel in zorg- als re-integratietrajecten. Als oprichter en coach merk ik steeds weer hoe cliënten door sport sterker, zelfverzekerder en veerkrachtiger worden, en ontdek ik de verschillende manieren waarop sport invloed heeft in deze trajecten. In mijn eerste artikel voor Gezondheid.nl deel ik graag boeiende wetenschappelijke inzichten en mijn persoonlijke ervaringen.
Re-integratie versus zorgtrajecten
Hoewel zorg- en re-integratietrajecten verschillende doelstellingen hebben, speelt sport in beide een centrale rol, maar op verschillende manieren. Zorgtrajecten richten zich voornamelijk op het stabiliseren van de mentale gezondheid en het versterken van emotioneel welzijn. Hier wordt sport ingezet als een middel om zelfvertrouwen op te bouwen, stress te verminderen en emotionele stabiliteit te bevorderen. Bijvoorbeeld, in zorgtrajecten zien we vaak dat cliënten baat hebben bij rustige, gestructureerde activiteiten zoals yoga of wandelen, die helpen om innerlijke rust te vinden en mentale balans te herstellen.
In re-integratietrajecten ligt de focus daarentegen op het ontwikkelen van werkgerelateerde vaardigheden zoals discipline, doorzettingsvermogen en sociale interactie. Hier wordt sport gebruikt om cliënten voor te bereiden op de eisen van de arbeidsmarkt. Activiteiten zoals teamsporten of intensieve fitnessprogramma’s kunnen bijdragen aan het versterken van doorzettingsvermogen en teamwork, essentiële vaardigheden voor een succesvolle terugkeer naar werk of scholing.
Een studie gepubliceerd in The Lancet Psychiatry (2018) bevestigt wat wij in de praktijk zien: regelmatige lichaamsbeweging gaat gepaard met een verminderd aantal dagen van slechte mentale gezondheid. Dit is van toepassing op zowel cliënten die herstellen van mentale gezondheidsproblemen als op diegenen die zich voorbereiden op een terugkeer naar de arbeidsmarkt. Sport is in beide gevallen een krachtig hulpmiddel, maar de nadruk en de benadering verschillen afhankelijk van het type traject.
Sport voor reflectie en gedragsverandering
Sport is ook een krachtig middel voor zelfreflectie en gedragsverandering. Onderzoek gepubliceerd in The Journal of Sport Behavior (2007) benadrukt dat vechtsporten zoals kickboksen en Krav Maga effectief zijn in het verbeteren van zelfregulatie en emotionele controle. Deze vaardigheden zijn essentieel in zorgtrajecten, waar gedragsproblemen vaak een groot onderdeel van het dagelijks leven zijn.
Voor Jeroen, een kwetsbare jongeman met LVB & autisme, diende Krav Maga als een middel om zijn eigen gedrag en emoties beter te leren beheersen. Dit hielp hem om met zijn angstklachten om te gaan en uit sociaal isolement te komen. Nu gaat hij vaker zelfstandig boodschappen doen en draagt hij vaker een steentje bij aan het huishouden bij de woongroep waar hij woonachtig is.
Sport en zelfvertrouwen
Regelmatige lichaamsbeweging geeft je de kracht om nieuwe uitdagingen aan te gaan. Een studie gepubliceerd in Psychology of Sport and Exercise (2013) toont aan dat fysieke activiteit het zelfvertrouwen verhoogt, vooral bij mensen in kwetsbare situaties. Een mooi voorbeeld hiervan is Carla, een cliënt met angststoornissen. Ze begon met eenvoudige oefeningen en ontdekte al snel dat kleine succeservaringen, zoals het voltooien van een push-up, haar het vertrouwen gaven dat essentieel was voor haar herstel. Deze vooruitgang leidde uiteindelijk tot een sterker gevoel van eigenwaarde en zelfvertrouwen, waardoor ze nu ook zelfstandig naar de sportschool gaat. Voor Carla was dit een belangrijke mijlpaal, omdat ze streefde naar meer zelfredzaamheid—een doelstelling die we vaak zien in zorgtrajecten.
Deze verbetering in zelfvertrouwen is cruciaal in zorgtrajecten, waar stabiliteit en mentale kracht vaak ontbreken.
In re-integratietrajecten helpen dezelfde principes cliënten om werkgerelateerde gedragsvaardigheden te ontwikkelen. Sanne, die herstellende was van een verslaving, nam deel aan intensieve sessies met crossfit- en fitness opdrachten. Deze trainingen gaven haar de kans om haar doorzettingsvermogen te testen en te versterken. De reflectie met haar coach na elke sessie hielp haar om de mentale kracht die ze ontwikkelde ook toe te passen in haar zoektocht naar werk en in het overwinnen van haar persoonlijke uitdagingen.
Conclusie: sport biedt hulpmiddelen om je doelen te bereiken
Zowel in re-integratie als in zorg biedt sport de hulpmiddelen die nodig zijn om doelen te bereiken. Het is essentieel om aan het begin van het traject concrete doelen te stellen. In zorgtrajecten adviseren wij om de focus te leggen op het stabiliseren van de mentale gezondheid, terwijl bij re-integratietrajecten de nadruk ligt op het ontwikkelen van vaardigheden die cruciaal zijn voor een duurzame terugkeer naar onderwijs of (vrijwilligers)werk.
De wetenschap bevestigt wat wij dagelijks ervaren: sport is niet alleen een activiteit, maar een krachtig middel tot verandering.
