Aambeien, iedereen heeft ze, ze bezorgen ons heel vaak ongemakken, en toch weten we er zo weinig over: ‘hemorroiden’ of ‘aambeien’ behoort namelijk tot de top-5 van meest gegoogelde medische termen in België, met 12.000 zoekopdrachten per maand! Dr. Bart van Geluwe is abdominaal chirurg en expert als het over aambeien gaat. In dit artikel legt hij alles uit en geeft advies over aambeien.
Aambeien zijn normaal
Jawel, vanaf je geboorte tot de dag dat je sterft heb je aambeien! Althans dat moet je hopen, want aambeien zijn nuttig, en belangrijk! De aambeien zijn zakjes met bloed, ‘ontworpen’ om de aars hermetisch af te sluiten, zodat bij lachen, hoesten, springen, geen vocht of wind kan ontsnappen. Maar ‘de aambeien’ worden natuurlijk verward met de ongemakken die ze kunnen veroorzaken en waar drie op de vier westerlingen vroeg of laat last van krijgen.
Wat zijn aambeien?
De aars is een cirkelvormige opening, en zelfs de sterkste sluitspier krijgt die opening nooit volledig afgesloten. Daarom is de binnenzijde voorzien van zakjes gevuld met bloed, die zich naargelang de druk en noodzaak kunnen ledigen en vullen, en zo de gewenste verfijnde afsluiting regelen. Wanneer stoelgang passeert, openen de sluitspieren zich, en worden de zakjes leeggeduwd. Eens de stoelgang net voorbij is, vullen ze zich snel terug met bloed en sluiten ze de aars mooi af. Iedereen heeft ze, en zonder deze aambeien zijn we “incontinent”, zeker voor windjes en slappe stoelgang. Ze zijn altijd aanwezig, maar onopvallend, en worden pas een probleem als ze ongemakken veroorzaken.
Aambeien: pijnlijk gezwel door persen
Naar schatting krijgt 3 op 4 westerlingen vroeg of laat last van aambeien. De belangrijkste oorzaak van aambeien is hard en lang persen, ook wanneer je eigenlijk nog niet naar het toilet moet. Door de verhoogde druk, gaan ze geleidelijk naar buiten puilen, en worden ze kwetsbaar. Vandaar hun naam: ‘aam-bei’, bei is bes, zoals in aard-bei. Het eerste deel is onduidelijker, en verwijst waarschijnlijk naar -an of –ang, en komt van nijpen, kwellen, pijn doen, dat weer verwant is met ons woord ‘eng’. Zo komen we tot de slotsom dat aambei eigenlijk betekent: ‘pijnlijk besvormig gezwel’.
Aambeien, hoe ontstaan ze?
Hard en langdurig persen, in combinatie met harde stoelgang (constipatie), is de belangrijkste oorzaak van het ontstaan van aambeien. Maar aambeien komen ook frequent voor bij zwangerschappen, door de druk van de baby ontstaat er ook een verhoogde druk in de aambeien. Mannen met een vergrote prostaat vormen een risico-groep omdat ze extra druk zetten bij plassen, ontstaat stuwing. Uiteraard zijn er ook genetische factoren aanwezig, die een zwakker bindweefsel maken, en daardoor blijven de aambeien minder stevig op hun plaats zitten, en zakken ze uit. Ook te weinig beweging, langdurig zitten, en onze westerse voeding (weinig vezels) etc zorgen voor een drukverhoging in de aambeien. Ook het omgekeerde is mogelijk. Storende aambeien kunnen ook ontstaan bij mensen die chronische diarree hebben, en dus te frequent naar het toilet moeten.
Klachten bij te grote aambeien
De meest frequente klachten die gepaard gaan met te grote aambeien zijn bloedverlies, jeuk, pijn, het naar buiten komen uit de aars (prolaps).
Eigenlijk kunnen er 3 dingen gebeuren: bloeden, naar buiten komen (prolaberen), of tromboseren (klontervorming) en dus pijn veroorzaken. Aambeien die ongemakken veroorzaken moeten behandeld worden. Altijd.
De 4 verschillende stadia van aambeien
We maken onderscheid tussen 4 verschillende stadia van aambeien, afhankelijk van de grootte.
Stadium 1 - Aambeien: zijn alleen zichtbaar mits gebruik van een kijkinstrument en lampje. De klachten zijn jeuk rond aars, rood bloedverlies tijdens of na ontlasting, vage pijn
Stadium 2- Aambeien komen naar buiten piepen bij persen, maar floepen nadien spontaan terug. De klachten zijn zoals stadium 1 maar erger: soms ook valse stoelgangsdrang en onvolledig lediging.
Stadium 3 - Aambeien komen naar buiten bij persen, en verdwijnen slechts bij tegendruk door hand of vinger. De klachten zijn slijmverlies, druk en pijn in aars, en frequent bloedverlies
Stadium 4 - Aambeien hangen voortdurend buiten, zelfs bij druk gaan ze niet meer naar binnen.
Pijn, bloed en slijmverlies zijn dagelijkse kost. Ook anale hygiëne wordt moeilijker.
Stadium 3 en 4 zijn te vergevorderd en worden, na falen van conservatieve maatregelen, best chirurgisch aangepakt.
De meeste voorkomende ongemakken van inwendige aambeien zijn dus bloedverlies, jeuk, branderig gevoel of pijn, of het naar buiten gluren van de aambeien. Enkel wanneer er duidelijke ongemakken zijn, is er nood aan een behandeling.
Preventieve maatregelen bij aambeien
Zonder een arts te raadplegen. Streef naar zachte stoelgang, korte toilettijd, en probeer een aandrang tot stoelgang niet uit te stellen. Dit zijn de belangrijkste preventieve maatregelen.
Stel dat je toch wat milde klachten zou ondervinden, een stadium 1 of 2 kan je gebruik maken van zalven. De meeste zalven zijn ontstekingsremmend en pijnstillend, en hebben een ontzwellend effect. Als dit niet helpt, raadpleeg je best een arts.
Aambeien behandelen in polikliniek
Aambeien kunnen eenvoudig behandeld worden in de polikliniek. Dit kan door ze te injecteren met een stof die een verschrompelende werking heeft. Met een naaldje wordt enkele druppels scleroserende vloeistof net boven de aambei ingespoten. Dit is quasi pijnloos, omdat het slijmvlies van de darm geen pijnreceptoren bevat, na en enkele dagen of weken verkleven de aambeien beter met de darmwand, en zakken ze minder uit. Hetzelfde effect kan bekomen worden met elastiekjes die boven de aambei wordt afgeschoten. Door de knijpkracht van de elastiek, wordt de aambei naar binnen getrokken. Het kleine elastiekje blijft een paar weken knijpen, en verdwijnt uiteindelijk met de stoelgang in het toilet, maar ondertussen zijn de aambeien verankerd in de wand van de darm. Infrarood-therapie, laserbehandeling of andere warmtebronnen hebben eigenlijk allemaal dezelfde strategie: een litteken vormen boven de aambei, zodat ze beter verkleven, en de bloedtoevoer naar de zakjes afneemt.
Als de aambeien te groot zijn, zoals in stadium 3 en zeker bij een stadium 4, dan helpen al deze pogingen niet meer. Enkel een operatie kan de klachten proberen te verbeteren.Vandaar de noodzaak en het belang van een vroegtijdig proctologisch nazicht bij beginnende klachten. Hoe vroeger de diagnose wordt gesteld, hoe groter de kans dat een niet-operatieve behandeling succesvol is!
Wie is Dr. Bart van Geluwe?
Dr. Bart van Geluwe is een expert wat betreft de anus, hij is abdominaal chirurg (een abdominaal chirurg is iemand die zich richt op behandeling van aandoeningen in en rondom de buik) en schrijver van het boek ‘Achterwerk’. Sinds 2020 startte hij de Proctoclinic, het medisch centrum voor algemene chirurgie, bekkenbodem en proctologie. Hij wordt dagelijks geconfronteerd met patiënten die zich schamen over hun aandoeningen. Meer nog: heel wat patiënten excuseren zich voor de pijn aan hun anus..
Meer weten, advies en uitleg van expert chirurg Dr. Bart van Geluwe over aambeien? Lees dan vooral eens het boek 'Achterwerk'.
